Angielskiej i – szerzej – zachodniej opinii publicznej trzeba pokazywać dokumenty i twarde dowody. Przypisywanie generałowi Stanisławowi Sosabowskiemu winy za niepowodzenie operacji Market Garden jest zupełnie nieuzasadnione i wynikało z tego, że dwaj brytyjscy dowódcy chcieli przykryć własne błędy – uważa Marek Stella-Sawicki, autor książki na ten temat wydanej w Wielkiej Brytanii i obecnie, dzięki Wydawnictwu Zysk i S-ka – przetłumaczonej na język polski.
Stron 528. Oprawa miękka ze skrzydełkami. Premiera 1 października 2024.
Funkcjonująca w powszechnej świadomości w Wielkiej Brytanii narracja, jakoby dowodzona przez Sosabowskiego 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa zawiodła w czasie operacji Market Garden, jest efektem zabiegów niemal wyłącznie dwóch osób – marszałka Bernarda Montgomery’ego i generała Fredericka Browninga.
Książce doktora Marka Stelli-Sawickiego „Arnhem – dług hańby” towarzyszy mocne przesłanie: Żadne kłamstwo nie może trwać wiecznie! Jesienią 1944 roku wydawało się, że koniec wojny jest bliski. Armia niemiecka na wszystkich frontach była na skraju rozpadu. Wystarczyło jej zadać silny, celny cios, aby ją ostatecznie rozgromić. W niedzielę 17 września 1944 roku na terenie okupowanej Holandii rozpoczęła się operacja Market Garden – największa w historii II wojny światowej operacja powietrznodesantowa wojsk alianckich z udziałem żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, dowodzonej przez generała Stanisława Sosabowskiego. Jej celem było zajęcie mostów na Renie, by następnie opanować Zagłębie Ruhry, największe tereny przemysłowe III Rzeszy.
Kampania, która miała przynieść aliantom spektakularny sukces, zakończyła się krwawą klęską. Odpowiedzialność za niepowodzenie operacji niesłusznie zrzucono na generała Stanisława Sosabowskiego. To właśnie w nim brytyjscy dowódcy znaleźli kozła ofiarnego. Dr Marek Stella-Sawicki przez wiele lat badał okoliczności tych wydarzeń. Książka „Arnhem – dług hańby” w tłumaczeniu Wojciecha Markerta jest wynikiem jego 15-letnich, żmudnych i skrupulatnych poszukiwań i oddaje sprawiedliwość bohaterom z 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej i jej dowódcy. Książka ukazała się na rynku brytyjskim w 2021 roku pt. „Arnhem – A Debt of Dishonour”. Jej autor jest przewodniczącym Polish Heritage Society (https://polishheritage.co.uk/).
John Drewienkiewicz, brytyjski generał dywizji: „W 2006 roku grupa brytyjskich weteranów wystosowała apel o zbudowanie w Driel pomnika generała Sosabowskiego, który dowodził w bitwie polską brygadą spadochronową. Genezą tej inicjatywy było odkrycie, że Sosabowski został zdymisjonowany w wyniku raportów najwyższych brytyjskich dowódców, informujących, że polska brygada walczyła słabo, a jej dowódca przymykał na to oczy. Od tego czasu dr Marek Stella-Sawicki badał okoliczności tych wydarzeń nieustannie i niestrudzenie. Ta książka jest wynikiem jego żmudnych poszukiwań. Autor przedstawił istotne dowody, aby zrewidować treść bezpodstawnych i haniebnych raportów, które obarczały winą za klęskę pod Arnhem polskiego generała. Dowody te przekonują, że oszczerstwa uderzające w reputację Sosabowskiego oraz jego żołnierzy były i nadal są skandaliczne”.
„Od początku jasne było, że operacja nie idzie po myśli aliantów i ci główni brytyjscy dowódcy zaczęli tracić nerwy. Sosabowski mówił im, jak wyjść z tych problemów, ale ci nie chcieli go słuchać. Sosabowski nigdy nie tracił nerwów. On potrafił motywować ludzi i walczyć dalej. Jeśli chodzi o psychologiczną moc jako dowódcy on był bez porównania lepszy niż Browning. A Montgomery był skomplikowanym człowiekiem, bo chciał być popularny i ceniony, ale jednocześnie popełniał nielogiczne błędy i miał bardzo kłótliwy charakter, na co narzekali także Amerykanie. Sosabowski od początku krytykował plan tej operacji i ostrzegał, że on się nie powiedzie i później okazało się, że miał rację, więc stąd później taka ich niechęć do niego” – powiedział Marek Stella-Sawicki dziennikarzowi PAP w 2021 roku.
Fot. Justyna Węglarz / http://polishlibrarylondon.co.uk
Portal Dzieje. pl: „Jednak szereg czynników – nadmiernie optymistyczna ocena sytuacji, brak odpowiedniej liczby samolotów transportowych, niesprzyjająca pogoda, problemy z komunikacją – spowodował, że operacja zakończyła się zupełnym niepowodzeniem i wycofaniem wojsk alianckich z dużymi stratami osobowymi. W przypadku 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej sięgały one – licząc razem zabitych, rannych i wziętych do niewoli – 28 proc. składu osobowego, co, jak argumentuje w książce Marek Stella-Sawicki, zaprzecza zarzutom o brak zaangażowania w walce. Mimo to w listopadzie 1944 roku Browning zażądał odebrania Sosabowskiemu dowództwa 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, co nastąpiło pod koniec grudnia 1944 roku”.
Gen. Sosabowski po zdemobilizowaniu w 1948 pozostał w Wielkiej Brytanii i pracował w Londynie jako szeregowy robotnik w fabryce, żyjąc na bardzo skromnym poziomie. Zmarł w roku 1967. W Polsce został odznaczony pośmiertnie Orderem Virtuti Militari i Orderem Orła Białego. Również pośmiertnie w 2006 roku został w Holandii odznaczony Orderem Brązowego Lwa za zasługi w operacji Market Garden.
O autorze: Marek Stella-Sawicki (na zdjęciu powyżej) w 1979 roku uzyskał stopień doktora informatyki i modelowania w King’s College w Londynie. Po 40 latach pracy w branży komputerowej został profesorem wizytującym na University College London (UCL). Jego zainteresowanie historią wojskowości rozwijało się przez wiele lat. Było siłą napędową różnych projektów, między innymi powstania pomnika Polskich Sił Zbrojnych w Arboretum Pamięci Narodowej w Alrewas. W 2020 roku powołał Instytut Historii Wojskowości Polskiej (IPMH). Uhonorowany Krzyżem Oficerskim Pro Merito Melitensi (2011), Złotym Medalem Wojska Polskiego (2010, 2020), Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta (2010), Orderem Imperium Brytyjskiego (The Most Excellent Order of the British Empire, 2012). Książka „Arnhem – dług hańby” jest efektem 15-letnich badań autora i pierwotnie ukazała się w 2021 roku na rynku brytyjskim pt. „Arnhem – A Debt of Dishonour”. (Oprac. BUS)
Marek Stella-Sawicki „Arnhem – dług hańby. Śledztwo w sprawie odwołania generała Sosabowskiego”. Przekład Wojciech Markert. Publikacja zawiera stan badań, metodologię poszukiwań i ustaleń, bogaty materiał ilustracyjny, bibliografię. Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2024. Stron 528. Oprawa miękka ze skrzydełkami. Premiera 1 października 2024. Książkę można zamawiać z rabatem w księgarni internetowej wydawcy na stronie https://sklep.zysk.com.pl/arnhem-dlug-hanby.html. Dzięki życzliwości Wydawnictwa Zysk i S-ka mamy dla Was 2 egzemplarze tej cennej publikacji. Poniżej nasz konkurs dla Czytelników.
KONKURS CZYTELNICZY
Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka Wydawnictwa (www.zysk.com.pl) ogłaszamy dla Czytelników portalu LADY’S CLUB konkurs, w którym można zdobyć 2 egzemplarze książki Marka Stelli-Sawickiego „Arnhem – dług hańby”. Otrzymają je ci z Państwa, którzy pierwsi odpowiedzą na pytanie: Kto w Holandii prowadził oficjalne dochodzenie dotyczące działania polskiej brygady spadochronowej? Odpowiedzi wysyłajcie na adres: redakcja@ladysclub-magazyn.pl.
REGULAMIN
1. Nagrodę w konkursie stanowią 2 egzemplarze książki Marka Stelli-Sawickiego „Arnhem – dług hańby”, ufundowane przez Zysk i S-ka Wydawnictwo.
2. Rozdanie przewiduje 2 zwycięzców – każdy z nich otrzyma po jednym egzemplarzu książki.
3. Rozdanie trwa od 11 października 2024 roku do wyczerpania nagród.
4. Do rozdania można zgłosić się tylko raz.
5. Zadanie polega na jak najszybszym nadesłaniu odpowiedzi na pytanie: Kto w Holandii prowadził oficjalne dochodzenie dotyczące działania polskiej brygady spadochronowej?
6. Spośród nadesłanych odpowiedzi redakcja wyłoni 2 zwycięzców.
7. Wyniki zostaną ogłoszone pod informacją o książce na portalu LADY’S CLUB w sekwencji Pan Book.
8. Uczestnicy mają 3 dni na przesłanie wraz z odpowiedziami na adres redakcja@ladysclub-magazyn.pl swoich danych do wysyłki nagród drogą pocztową; w przypadku braku takiej informacji w wyznaczonym czasie zostanie wybrana kolejna osoba.
ROZWIĄZANIE KONKURSU. Pytanie: Kto w Holandii prowadził oficjalne dochodzenie dotyczące działania polskiej brygady spadochronowej? Odpowiedź: Oficjalne dochodzenie dotyczące działania polskiej brygady spadochronowej w roku 2006 przeprowadziło holenderskie Ministerstwo Obrony, które nie dopatrzyło się żadnych przewinień Polaków. W następstwie zakończonego dochodzenia królowa Niderlandów Beatrix odznaczyła sztandar polskiej brygady spadochronowej najwyższym holenderskim odznaczeniem państwowym – Orderem Wojskowym Wilhelma. Książki otrzymują: 1) Renata Krukowska, Jabłonków; 2) Joachim Wielgocki, Wrocław. GRATULUJEMY! (wpis z 24 października 2024)
