STANISŁAW BUBIN
Niewiele jest książek – wśród ogromnej ich ilości – które potrafią tak wzruszyć, poruszyć i wstrząsnąć, że pozostają w pamięci na zawsze, do których wracamy, o których się pisze i mówi przez lata, mimo że na rynku pojawiają się wciąż nowe tytuły. Do takich publikacji we wdzięcznej pamięci piszącego te słowa należy bezsprzecznie „Moje drzewko pomarańczowe” brazylijskiego pisarza José Mauro de Vasconcelosa, a teraz szansę poruszenia kolejnych pokoleń czytelników otrzymuje, jestem co do tego przekonany, powieść amerykańskiej pisarki Gabrielle Zevin o skromnym i nieprzykuwającym uwagi polskim tytule „Między książkami” (w wersji oryginalnej równie prostym „The Storied Life of A.J. Fikry”).
Tej książki nie można odłożyć, gdy już się zacznie czytać. Nie można o niej zapomnieć, gdy się przeczyta. Nikogo nie pozostawi obojętnym. Jest po prostu zachwycająca, mimo że ma zaledwie dwieście czterdzieści osiem stron. Proste i jakże wymowne motto do niej autorka zaczerpnęła z poezji Rumiego, żyjącego w trzynastym wieku mistyka perskiego: „Chodź, kochanie, miłujmy się, zanim ślad po nas zniknie”. To powieść o życiu księgarza z wyspy Alice Island, Ajaya Fikry’ego, który w 1999 roku założył w miasteczku jedyną księgarnię „Island Books” w starym, fioletowym domu, wywieszając nad gankiem filozoficzne hasło reklamowe „Żaden człowiek nie jest wyspą. Każda książka jest wszechświatem”. Żeby dotrzeć do tej księgarni, agenci handlowi wydawnictw musieli jechać do Fikry’ego pociągiem, a potem płynąć promem. Nie wszystkim się opłacało, zwłaszcza że wypełniona po brzegi różnymi tytułami księgarnia „Island Books” nie notowała zbyt dużych obrotów. A spadły one prawie do zera po śmierci żony Ajaya, Nicole, która po wieczorze autorskim odwiozła na prom pewnego pisarza, a w drodze powrotnej wpadła w poślizg i zsunęła się samochodem prosto do morza.
Ajay żył odtąd samotnie. Stał się dziwakiem, nie umiał namawiać klientów do zakupów, nie organizował wieczorów autorskich, rzadko wychodził z domu, niechętnie odwiedzał szwagierkę i jej męża. Po pracy pił alkohol, odgrzewał mrożonki w mikrofalówce i mruczał rozmaite głupstwa, licząc po cichu na to, że doprowadzi interes do ruiny, a siebie na skraj przepaści. To były kiepskie lata w życiu Ajaya. Poszczególne dni były nudne i złe. Ani wyspa, ani otaczający ją świat nie były najlepszym miejscem dla księgarza, który miał wtedy czterdzieści trzy lata i mógł jeszcze sporo osiągnąć, ale zadawał sobie pytanie – po co? Dla kogo? Często nie zamykał nawet drzwi wejściowych do księgarni, bo stracił do niej serce. Dobrze, że miał wokół siebie książki i mógł czytać do woli, przenosić się w marzenia, lecz czy one mogły odmienić jego szarą rzeczywistość, nadać sens życiu? Nic go nie cieszyło, nawet młodzieńczy tomik wierszy Edgara Allana Poego, wydany pod pseudonimem. Kupił go na pchlim targu za parę dolarów, a później okazało się, że na aukcji mógłby za niego dostać ponad pięćdziesiąt tysięcy! Ajay nie potrzebował jednak pieniędzy. Kiedy pił, stawiał sobie Poego naprzeciw butelki i przemawiał do niego lub wznosił toasty. Na domiar złego pewnego dnia, gdy spał zmorzony alkoholem, śniąc o zmarłej Nicole, ktoś ukradł mu ten najcenniejszy skarb – zbiór pierwszych wierszy Edgara Allana Poego. Tego od „Zagłady domu Usherów” i „Zabójstwa przy Rue Morgue”. Miarka się przebrała, księgarz poszedł na policję zgłosić kradzież. Nie miał jednak złudzeń, że komendant posterunku, komisarz Lambiase, zrobi cokolwiek, żeby złapać złodzieja.
Wtedy zdarzyły się dwie rzeczy, które wpłynęły na zmianę losu Fikry’ego. Najpierw odwiedziła go początkująca w fachu księgarskim trzydziestojednoletnia Amelia Loman, malująca na żółto paznokcie przedstawicielka handlowa wydawnictwa Pterodactyl, a później ktoś jeszcze mocniej ożywił jego monotonne życie, podrzucając mu do księgarni uroczą dwuletnią dziewczynkę o imieniu Maja. Skąd Ajay dowiedział się, że mała nosiła takie imię? Z karteczki przyczepionej do zabawki. Matka Mai pozostawiła ją w księgarni Fikry’emu na wychowanie, na zawsze, niespodziewanie czyniąc tego mruka ojcem malutkiej dziewczynki.
Jeśli macie ochotę pobyć choć chwilę w tej niezwykłej księgarni, pokibicować jej właścicielowi, który mieszkał na piętrze, i tym wszystkim, z którymi splotły się później jego ścieżki, musicie „Między książkami” przeczytać koniecznie. Księgarz ponownie poszedł na policję, by zgłosić podrzutka, ale ponieważ był początek weekendu, komisarz poprosił go, by pobył z Mają do poniedziałku, kiedy po dziecko zgłosi się opieka społeczna. Reszty tej historii nie dopowiem, trzeba samemu wejść w magię zmian, dokonujących się dzięki wybuchowi miłości i… dzięki książkom. Izolujący się od świata Ajay nie będzie w stanie obronić się przed uczuciami dziecka, a później kobiety, która nieoczekiwanie przemieni jego samotną, skalistą wyspę w egzotyczny raj, pełen ciepła i wzruszających uczuć. Książki wnikają w ludzkie serca, poruszają góry, ale sens życiu nadaje tylko prawdziwa miłość.
„Między książkami” Gabrielle Zevin, autorki świetnie przyjętej powieści „Jutro, jutro i znów jutro”, jest historią czułą, momentami liryczną i zabawną, mądrą i wypełnioną wieloma tytułami i cytatami. Pisarka opowiada prosto, zwyczajnie, ujmująco. Przekazuje nam, że przed tragedią samotności uratuje nas zdolność do wyrażania uczuć, chęć zrozumienia potrzeb innych ludzi, empatia, wrażliwość i pragnienie zmian. To wszystko jest w tej powieści – wszystko, a nawet więcej, bo ta napisana w tradycyjnym stylu książka, można nawet powiedzieć – nienowoczesna książka, angażuje emocje i porusza, nie popadając w żadnym momencie w ckliwy sentymentalizm. Jest, jak ktoś powiedział, cudownie naładowana pozytywną energią, tą potrzebą szczęśliwych finałów, chociaż są w niej dramaty, ciężkie choroby i nagłe odejścia.
Gabrielle Zevin wszystkie składniki bardzo dobrej książki idealnie wyważyła, dzieląc na równe cząstki, a potem splatając ze sobą w całość humor, zabawę, smutek, radość życia, słodycz i udręki rodzicielstwa oraz śmierć – tak, nawet śmierć, tę nieodłączną towarzyszkę naszego istnienia. Przede wszystkim jednak złożyła tą nadzwyczajną fabułą hołd klasyce literatury, księgarzom i ludziom kochającym książki, staromodnemu księgarstwu, spotkaniom autorskim, tradycyjnie wydawanym książkom, pachnącym farbą, papierem i kurzem, z pięknymi obwolutami i okładkami (a więc publikacjom nie ulokowanym w internecie, e-bookach i czytnikach). I, jak powiedziała Eowyn Ivey, autorka „Dziecka śniegu”, powieść zawiera głównie miłość – do książek, do ludzi kochających książki i tak naprawdę do całej ludzkości w jej niedoskonałym pięknie. Okazało się bowiem, że nawet tak niedoskonali ludzie jak Ajay Fikry, księgarz z niewielkiej wyspy, też potrafią kochać pięknie.
O autorce: GABRIELLE ZEVIN (na zdjęciu) urodziła się w Nowym Jorku 24 października 1977. Jest bestsellerową amerykańską pisarką i scenarzystką. Jej ojciec, Richard, urodzony w Ameryce, ma żydowskie, rosyjskie, litewskie i polskie pochodzenie. Matka Ae Ran urodziła się w Korei i wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych, gdy miała 9 lat. Oboje rodzice spotkali się w szkole średniej w Connecticut, a później razem pracowali dla IBM. Gabrielle Zevin dorastała w Boca Raton na Florydzie i w 1966 ukończyła Spanish River Community High School. Na Uniwersytecie Harvarda studiowała język angielski ze specjalizacją w literaturze amerykańskiej. Na Harvardzie poznała swojego partnera, Hansa Canosę. Karierę pisarską zaczęła w wieku 14 lat jako krytyk muzyczny w Fort Lauderdale Sun-Sentinel. Jej pierwsza powieść „Gdzie indziej” (oryg. „Elsewhere”) była nominowana w 2006 do nagrody Quill i wygrała Borders Original Award Voices. Książka została przetłumaczona na siedemnaście języków, w tym także polski. W 2007 została nominowana do nagrody Independent Spirit Award za najlepszy debiut w kategorii scenariusz. Za powieść „Między książkami” autorka otrzymała Southern California Independent Booksellers Association Award, a za „Wzloty i upadki młodej Jane Yound” – Southern Book Prize. Jej książki przetłumaczono dotąd na przeszło czterdzieści języków. W 2022 na podstawie „Między książkami” powstał film z Kunalem Nayyarem w roli głównej. Jej dziesiąta powieść „Jutro, jutro i znów jutro” od razu znalazła się na liście bestsellerów New York Timesa, Sunday Timesa i Klubu Książki Fallon. Powieść zdobyła tytuł Książki Roku 2022 na Amazonie, Książki Roku magazynu Time, Książki Roku New York Timesa, nagrodę Goodreads Choice Award for Fiction i nagrodę Apple. Coroczna prestiżowa lista Amazona jest wybierana przez zespół redaktorów Amazon Books, którzy czytają tysiące książek i dzielą się swoimi rekomendacjami na Amazon Book Review. Koncern Paramount Pictures podpisał z autorką umowę o wartości 2 milionów dolarów na zekranizowanie powieści „Jutro, jutro i znów jutro”. Do aukcji o prawa do filmu stanęło 25 wytwórni. Przez prawie dekadę Gabrielle Zevin mieszkała na Manhattanie, a w 2012 przeniosła się do Los Angeles, gdzie mieszka z Hansem Canosą.
Gabrielle Zevin „Między książkami” (tytuł oryg. „The Storied Life of A.J. Fikry”). Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2025. Stron 248, oprawa miękka ze skrzydełkami. Przełożył Łukasz Witczak. Ilustracja na okładce Thomas Hayman. Premiera 5 sierpnia 2025. Książkę można zamówić w księgarni wydawcy na stronie https://sklep.zysk.com.pl/miedzy-ksiazkami.html.
KONKURS CZYTELNICZY
Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka Wydawnictwa (www.zysk.com.pl) ogłaszamy dla Czytelników portalu LADY’S CLUB konkurs, w którym można zdobyć 3 egzemplarze książki Gabrielle Zevin „Między książkami”. Otrzymają je ci z Państwa, którzy odpowiedzą na nasze pytanie: Pod jakim pseudonimem i tytułem Edgar Allan Poe wydał swój pierwszy, młodzieńczy tomik wierszy, skradziony wiele lat później bohaterowi omawianej przez nas książki Gabrielle Zevin? Odpowiedzi wysyłajcie na adres: redakcja@ladysclub-magazyn.pl.
REGULAMIN
1. Nagrodę w konkursie stanowią 3 egzemplarze książki Gabrielle Zevin „Między książkami”, ufundowane przez Zysk i S-ka Wydawnictwo.
2. Rozdanie przewiduje 3 zwycięzców – każdy z nich otrzyma po jednym egzemplarzu książki.
3. Rozdanie trwa od 8 sierpnia 2025 roku do wyczerpania nagród.
4. Do rozdania można zgłosić się tylko raz.
5. Zadanie polega na nadesłaniu odpowiedzi na pytanie: Pod jakim pseudonimem i tytułem Edgar Allan Poe wydał swój pierwszy, młodzieńczy tomik wierszy, skradziony wiele lat później bohaterowi omawianej przez nas książki Gabrielle Zevin?
6. Spośród nadesłanych odpowiedzi redakcja wyłoni 3 zwycięzców.
7. Wyniki zostaną ogłoszone pod informacją o książce na portalu LADY’S CLUB w sekwencji Pan Book.
8. Zwycięzcy mają 3 dni na przesłanie na adres redakcja@ladysclub-magazyn.pl swoich danych do wysyłki nagrody drogą pocztową; w przypadku braku takiej informacji w wyznaczonym czasie zostanie wybrana kolejna osoba.
ROZWIĄZANIE KONKURSU. Pytanie: Pod jakim pseudonimem i tytułem Edgar Allan Poe wydał swój pierwszy, młodzieńczy tomik wierszy, skradziony wiele lat później bohaterowi omawianej przez nas książki Gabrielle Zevin? Odpowiedź: Najcenniejszym skarbem w kolekcji księgarza Ajaya Fikry’ego z Alice Island był pionierski poemat Edgara Allana Poego „Tamerlan”, wydany przez niego w 1827 roku pod pseudonimem „Bostończyk” w nakładzie zaledwie 50 egzemplarzy. Współcześnie osiągają one na aukcjach ogromne ceny. W młodzieńczym tomiku (autor miał wówczas 17 lat) znalazło się oprócz tytułowego „Tamerlana” dziewięć innych wierszy. Poemat opisuje niezależność i dumę, a także stratę i wygnanie turecko-mongolskiego wodza z XIV wieku, założyciela imperium Timurydów, ale nie jest to prawdziwa historia jego życia. Wiersz porusza także tematy, które w twórczości Poego będą później obecne przez całe jego życie – skłonność do samokrytyki i dążenie do perfekcji. Książki otrzymują: 1) Agnieszka Szajrych, Orzesze; 2) Iwona Nikodemska, Łódź; 3) Maria Kwiatkowska, Stare Miasto. GRATULUJEMY! (Wpis z 15 sierpnia 2025)
