STANISŁAW BUBIN
Czy umysł ma układ odpornościowy? Okazuje się, że tak. W swojej książce doktor ANDY NORMAN przedstawia podstawowe zasady rozwijającej się nauki o umyśle, a następnie pokazuje, jak można zastosować tę naukę do uzdrowienia naszej skłóconej, podzielonej cywilizacji postprawdy. To poważna próba przywrócenia ludzkości rozsądku.
Niektóre błyskotliwe, wpływowe teorie tłumią naszą „reakcję immunologiczną” na niebezpieczne, złe idee. Uniemożliwiają nam normalizację krytycznego myślenia i czynią nas podatnymi na pasożyty umysłu. Jak się bronić przed głupotą, irracjonalnymi ideami, teoriami spiskowymi i fake-newsami zalewającymi internet? Na szczęście istnieje lekarstwo! W swojej książce „Odporność umysłu”, ciekawej, żywo napisanej i podnoszącej na duchu, Andy Norman pokazuje, w jaki sposób można zaszczepić nasze umysły przed najgorszymi formami zarazy ideologicznej. Jego „szczepionka umysłu” jest zdolna do łagodzenia błędów poznawczych, przywracania rozsądnego rozumowania i obalania myślenia spiskowego.
Andy Norman dowodzi, że rozprzestrzeniające się obecnie na świecie zdumiewająco irracjonalne idee i przeróżne teorie spiskowe mają wspólną przyczynę – są efektem nadmiernej społecznej wyrozumiałości w stosunku do subiektywnych opinii, często niezgodnych z empirycznymi faktami i logiką. Wynikająca z tego postawa skutecznie osłabia umysłowy system odpornościowy, pozwalając „pasożytom umysłu” na jego opanowanie. Na szczęście ów system można naprawić za pomocą metod nazwanych przez autora „immunologią poznawczą”. Te metody odtwarzają naszą umiejętność krytycznego myślenia i stanowią coś w rodzaju intelektualnej szczepionki, która uodpornia ludzkie umysły przed najbardziej szkodliwymi formami ideologicznych wirusów. Okrzyknięta intelektualną ucztą „Odporność umysłu” łączy najnowsze osiągnięcia nauki i filozofii w niezwykle wymowne i konstruktywne rozwiązanie problemu, będącego znakiem rozpoznawczym naszych czasów. To praktyczny przewodnik metod wykrywania i usuwania społecznie szkodliwych idei za pomocą głosu rozsądku.
Jak zauważył w przedmowie do książki Steven Pinker, „Odporność umysłu” Andy’ego Normana ukazała się wkrótce po dwóch katastrofach XXI wieku – pandemii Covid-19 i prezydenturze Donalda Trumpa. Badacz połączył obie te katastrofy ze sobą, chociaż nie przez pryzmat tragicznego zarządzania pandemią przez władze państwowe w USA, a także w Europie i na świecie. Autor zasugerował bowiem, że w przebiegu pandemii można znaleźć pewne wskazówki pozwalające rozwikłać jedną z wielkich zagadek naszych czasów: jak to możliwe, że Trump, uosobienie irracjonalizmu, człowiek negujący prawdę, naukę, wiedzę fachową i konstruktywną debatę, mógł zdobyć prezydenturę z poparciem prawie połowy amerykańskiego społeczeństwa? „Wskazówki te brzmią – stwierdził Steven Pinker – że złe idee są jak choroba zakaźna, a najlepszy sposób na zabezpieczenie się przed nimi to wzmocnienie systemu odpornościowego naszych umysłów”. Czyż tego samego nie powinniśmy odnieść do aktualnej rzeczywistości politycznej naszego kraju? Ale wróćmy do Stevena Pinkera, rekomendującego z ogromnym zaangażowaniem książkę Andy’ego Normana: „Każda myśląca osoba, która żyje w tym stuleciu, z pewnością głowi się nad tym, jak to możliwe, że w epoce, która dysponuje bezprecedensowymi zasobami ułatwiającymi rozumowanie, w sferze publicznej panoszą się fake-newsy, teorie spiskowe i retoryka „postprawdy”.
Oczywiście nie brakuje teorii, które próbują wyjaśnić i zracjonalizować ów wysyp głupoty i irracjonalności, skrzywień i błędów poznawczych, klapek na oczy, złudzeń i fundamentalnych błędów. Jak podają badacze, Wikipedia wymienia aż dwieście popełnianych przez ludzi błędów poznawczych. Lista wszelakich głupot nie tłumaczy jednak, dlaczego wciąż jesteśmy mózgowcami? Dlaczego możemy uważać się za ludzi inteligentnych, odkrywających prawa natury, przedłużających życie, zdobywających kosmos? Przecież kryteria racjonalności nie należą do większości ludzi?! Większość ludzi nie ma do czynienia na co dzień z filozofią akademicką, matematyką i nauką, mimo to w swoich codziennych życiowych doświadczeniach posiłkuje się tak zwanym zdrowym rozsądkiem i dokonuje wielu racjonalnych wyborów. „Jak zatem skądinąd racjonalni ludzie mogli uwierzyć, że Hillary Clinton kierowała z pizzerii grupą pedofilów albo że smugi kondensacyjne składają się z rozsiewanych w ramach tajnego programu rządowego substancji psychotropowych?”
I tak jak naukowcy stworzyli bezpieczną i skuteczną szczepionkę przeciwko covidowi i wlali nadzieję na przezwyciężenie śmiertelnej epidemii w miliony ludzkich serc, tak Andy Norman wykoncypował umysłowy odpowiednik szczepionki przeciwko przyszłym zakażeniom złymi ideami. Abyśmy – jako wciąż racjonalne plemię – nie byli tak często nieracjonalni i podatni na chore idee.
Dr ANDY NORMAN (na zdjęciu) jest wielokrotnie nagradzanym autorem książki „Odporność umysłu. Zakaźne idee, pasożyty umysłu i poszukiwanie lepszych sposobów myślenia”. Jego artykuły naukowe ukazały się w „Scientific American”, „Psychology Today”, „Skeptic”, „Free Inquiry” i „The Humanist”. Występował w programach radiowych i telewizyjnych „The Joe Rogan Experience”, „The BBC’s Naked Scientist” i „The Young Turks”. Jego badania rzucają światło na ewolucyjne pochodzenie ludzkiego rozumowania. Wskazuje normy, które sprawiają, że dialog jest owocny oraz rozszyfrowuje mechanizmy działania układu odpornościowego umysłu. W swoich pracach bada proces zatruwania umysłów i niszczenia „kompasu” moralnego przez różne ideologie. Opracowuje też skuteczne narzędzia wspomagania owocnego, rozsądnego myślenia i normy sprzyjające pożytecznemu dialogowi. Jest orędownikiem odpowiedzialnego myślenia, nauki o odporności psychicznej jako antidotum na dezinformację, propagandę, nienawiść i podziały. Lubi pomagać ludziom, rozwijając odporność na złe pomysły za pomocą kierowanego przez siebie programu Humanism Initiative na Carnegie Mellon University. Jest również założycielem instytutu CIRCE – Cognitive Immunology Research Collaborative.
Opinie o książce „Odporność umysłu”:
STEVEN PINKER, autor książek „Jak działa umysł” i „Racjonalność”: Wyśmienity pomysł na książkę, oryginalny, kontrowersyjny i na czasie!
MICHAEL SHERMER, autor „Rynkowego umysłu”: Narzędzia Normana do zaszczepiania umysłów powinny być dostępne dla każdego. Mistrzowski traktat!
PATRICIA S. CHURCHLAND, autorka „Touching a Nerve”: Subtelna, a zarazem mocna, bezpretensjonalna, a zarazem mądra. Niezwykle inspirująca lektura.
KONKURS CZYTELNICZY
Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka Wydawnictwa (www.zysk.com.pl) ogłaszamy dla Czytelników portalu LADY’S CLUB konkurs, w którym można zdobyć 2 egzemplarze książki Andy’ego Normana „Odporność umysłu. Zakaźne idee, pasożyty umysłu i poszukiwanie lepszych sposobów myślenia”, z przedmową Stevena Pinkera (ang. oryg. Mental Immunity: Infections Ideas, Mind-Parasites and the Search for a Better Way to Think). Otrzymają je ci z Państwa, którzy jako pierwsi odpowiedzą zasadnie na pytanie: Kto ma prawo orzec, czy jakaś idea jest dobra, czy zła? I czy istnieją idee jednocześnie i dobre, i złe? Odpowiedzi wysyłajcie na adres: redakcja@ladysclub-magazyn.pl.
REGULAMIN
1. Nagrodę w konkursie stanowią 2 egzemplarze książki Andy’ego Normana „Odporność umysłu. Zakaźne idee, pasożyty umysłu i poszukiwanie lepszych sposobów myślenia”, z przedmową Stevena Pinkera (ang. oryg. Mental Immunity: Infections Ideas, Mind-Parasites and the Search for a Better Way to Think), ufundowane przez Zysk i S-ka Wydawnictwo.
2. Rozdanie przewiduje 2 zwycięzców – każdy z nich otrzyma po jednym egzemplarzu książki.
3. Rozdanie trwa od 25 kwietnia 2023 roku do wyczerpania nagród.
4. Do rozdania można zgłosić się tylko raz.
5. Zadanie polega na nadesłaniu odpowiedzi na pytanie: Kto ma prawo orzec, czy jakaś idea jest dobra, czy zła? I czy istnieją idee jednocześnie i dobre, i złe?
6. Spośród nadesłanych odpowiedzi redakcja wyłoni 3 zwycięzców.
7. Wyniki zostaną ogłoszone pod informacją o książce na portalu LADY’S CLUB w sekwencji PAN BOOK.
8. Zwycięzcy mają 3 dni na przesłanie na adres redakcja@ladysclub-magazyn.pl swoich danych do wysyłki nagrody drogą pocztową; w przypadku braku takiej informacji w wyznaczonym czasie zostanie wybrana kolejna osoba.
ROZWIĄZANIE KONKURSU. Pytanie: Kto ma prawo orzec, czy jakaś idea jest dobra, czy zła? I czy istnieją idee jednocześnie i dobre, i złe? Odpowiedź. Na to pytanie odpowiedź jest prosta – my sami mamy prawo stwierdzić, czy jakaś idea jest dobra, czy zła. Ocena należy do nas i to my powinniśmy od siebie odrzucać idee złe, żeby się nie mnożyły i nie wyrządzały szkód. Nie unikajmy odpowiedzialności. Druga część pytania też jest łatwa – owszem, istnieją idee jednocześnie dobre w jednym wymiarze i złe w innym. Na przykład dla kogoś stwierdzenie, że globalne ocieplenie jest realne może być dobre, choć przygnębiające, ale dla kogoś innego – złe. Są też idee jednocześnie korzystne dla jednych, jak i niekorzystne dla drugich, na przykład dotyczące rasy. Ktoś może uznać, że stwierdzenie o wyższości białej rasy nad innymi jest dobre i prawdziwe, a ktoś inny powie, że jest złe i krzywdzące dla ras innych niż biała. Książki otrzymują: 1) Wioletta Pląsecka, Świeradów-Zdrój; 2) Genowefa Żar, Podgórzyn. GRATULUJEMY! (wpis z 29 kwietnia 2023)
