Ukazało się właśnie nowe tłumaczenie jednej z najbardziej przełomowych i słynnych książek XX wieku – arcydzieła „1984”. Przekład Jerzego Łozińskiego odchodzi od utartych rozwiązań terminologicznych i oferuje świeże spojrzenie na kultowy tekst George’a Orwella, podkreślając jego niesłabnącą aktualność również w dzisiejszych czasach.
Opublikowana w 1949 roku, siedemdziesiąt pięć lat temu, powieść „1984” już w chwili wydania była złowrogą przepowiednią, dotyczącą zagrożenia, jakie niesie ze sobą totalitaryzm. I chociaż rok 1984 dawno minął, dystopijna wizja świata permanentnej wojny, w którym życie jednostki jest w całości podporządkowane władzom, kłamstwa zastępują prawdę, a samodzielne myślenie może być zbrodnią, jest nadal aktualna. Trudno przecenić znaczenie tej powieści dla współczesnej kultury. Przerażony systemem stalinowskim Orwell nie tylko mistrzowsko obnażył w niej mechanizmy działania totalitaryzmu i propagandy, lecz również trafnie pokazał, jak wielką rolę w powszechnej kontroli nad społeczeństwem mogą odegrać media i język fałszujący rzeczywistość.
GEORGE ORWELL (właśc. Eric Arthur Blair) urodził się 25 czerwca 1903, zmarł 21 stycznia 1950. Był brytyjskim pisarzem i publicystą, uczestnikiem hiszpańskiej wojny domowej. Jego twórczość wyróżnia się inteligencją, dowcipem i wrażliwością na nierówności społeczne. Był zagorzałym krytykiem systemów totalitarnych. Uznawany jest za najlepszego kronikarza angielskiej kultury XX wieku. Pisał powieści i felietony, zajmował się także krytyką literacką. Za jego najbardziej znane dzieła uznawane są: futurystyczna, antyutopijna powieść „1984” i satyryczna opowieść będąca alegorią systemu totalitarnego „Folwark zwierzęcy”. Obie te książki sprawiły, że Orwell należy do grona najbardziej popularnych pisarzy XX wieku. Wywarł istotny wpływ na współczesną kulturę. Przymiotnik „orwellowski” określa sytuacje, w których system zagraża wolności jednostki bądź całych społeczeństw, szczególnie w zakresie prywatności. Zwroty takie, jak „Wielki Brat patrzy” (w nowym przekładzie „Wielki Brat cię czuwa”) czy „Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre równiejsze” oraz takie pojęcia jak „nowomowa” (w nowym przekładzie „dobromów” – „newspeak”), „policja myśli” („thought police”), „dwójmyślenie” („doublethink”) i „myślozbrodnia” („thoughtcrime”) są do dziś używane w potocznym języku.
W PRL za czasów komunistycznych utwory Orwella były objęte zakazem publikacji i ścigane przez cenzurę (w pozostałych krajach komunistycznych samo nazwisko Orwell było tabu). Do upadku komunizmu powieść „1984” była obecna w przekładzie polskim jedynie na emigracji (ukazała się bezpośrednio po wydaniu angielskim). W latach osiemdziesiątych XX wieku książki Orwella ukazywały się w wydawnictwach niezależnych (w drugim obiegu, poza cenzurą), od 1988 w obiegu oficjalnym (PIW). Dzieła Orwella na język polski tłumaczyli Teresa Jeleńska, Juliusz Mieroszewski, Anna Husarska, Anna Przestrzelska, Roman Zimand, Anna Małecka, Tomasz Mirkowicz, Barłomiej Zborski (przed 1989 pod pseudonimem H. Lewis Allways). Ze względu na przejście twórczości Orwella do domeny publicznej w 2021, pojawiły się nowe tłumaczenia jego tekstów, między innymi Tomasza Bieronia, Grzegorza Strzebońskiego, Roberta Sudóła, Małgorzaty Kaczorowskiej, Marcina Barskiego, Jana Dzierzgowskiego i obecnie Jerzego Łozińskiego (z dodatkiem „Zasady dobromowu” i uwagami tłumacza).
Fot. Wiki Commons
„1984” George’a Orwella to dzieło ponadczasowe, które zarówno napawa strachem jak i fascynuje. Przeczytać powinien je każdy, niezależnie od swoich przekonań. Książka Orwella demaskuje jałowe założenia reżimów totalitarnych. Celem wojny w roku 1984 jest podtrzymywanie władzy, która istnieje dla samej siebie i nie ma wyższych ideałów. Jeżeli ktoś posiada władzę, posiada samowolę. Dlatego właśnie tak bardzo obawiano się, że ktokolwiek zda sobie sprawę z bezsensu panującej ideologii i dlatego również brutalnie zwalczano każdy przejaw buntu. Publikacja orwellowskiego dzieła wstrząsnęła zachodnim społeczeństwem. System panujący w Oceanii nie był przecież całkowitym wymysłem literackim, tylko częścią realnego świata. Analogię do Wielkiego Brata można było odnaleźć w Stalinie, jak i Mao Zedongu, a do dziś najbardziej uderzające podobieństwa między światem powieści Orwella a światem rzeczywistym można odnaleźć w Korei Północnej. Wyrazista wizja przyszłości wyrażona w „1984” zmuszała wówczas, gdy książka powstawała, i zmusza teraz, gdy rok 1984 stał się przeszłością, do refleksji nad kondycją świata i jego dalszą drogą, ponieważ, jak stwierdził Jerzy Łoziński, autor najnowszego przekładu tego dzieła, „kreślona przez Orwella sytuacja Oceanii nie należy do zapieczętowanej przeszłości”.
George Orwell „1984” (tytuł oryginalny „Nineteen Eighty-Four”). Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2024. Stron 416, oprawa twarda. Przekład Jerzy Łoziński. Premiera 26 marca 2024. Książkę można zamówić z rabatem w księgarni internetowej Wydawcy na stronie https://sklep.zysk.com.pl/1984.html. Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka mamy dla Was 2 egzemplarze tej książki. Poniżej nasz tradycyjny konkurs czytelniczy.
KONKURS CZYTELNICZY
Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka Wydawnictwa (www.zysk.com.pl) ogłaszamy dla Czytelników portalu LADY’S CLUB konkurs, w którym można zdobyć 2 egzemplarze powieści George’a Orwella „1984”. Otrzymają je ci z Państwa, którzy pierwsi odpowiedzą na pytanie: Wymień przynajmniej trzy różne pod względem gatunkowym adaptacje omawianej powieści Orwella? Odpowiedzi wysyłajcie na adres: redakcja@ladysclub-magazyn.pl.
REGULAMIN
1. Nagrodę w konkursie stanowią 2 egzemplarze powieści George’a Orwella „1984”, ufundowane przez Zysk i S-ka Wydawnictwo.
2. Rozdanie przewiduje 2 zwycięzców – każdy z nich otrzyma po jednym egzemplarzu książki.
3. Rozdanie trwa od 8 kwietnia 2024 roku do wyczerpania nagród.
4. Do rozdania można zgłosić się tylko raz.
5. Zadanie polega na jak najszybszym nadesłaniu odpowiedzi na pytanie: Wymień przynajmniej trzy różne pod względem gatunkowym adaptacje omawianej powieści Orwella?
6. Spośród nadesłanych odpowiedzi redakcja wyłoni 2 zwycięzców.
7. Wyniki zostaną ogłoszone pod informacją o książce na portalu LADY’S CLUB w sekwencji PAN BOOK.
8. Uczestnicy mają 3 dni na przesłanie wraz z odpowiedziami na adres redakcja@ladysclub-magazyn.pl swoich danych do wysyłki nagród drogą pocztową; w przypadku braku takiej informacji w wyznaczonym czasie zostanie wybrana kolejna osoba.
ROZWIĄZANIE KONKURSU. Pytanie: Wymień przynajmniej trzy różne pod względem gatunkowym adaptacje omawianej powieści Orwella? Odpowiedź: 1) „1984” – brytyjski dramat z 1956 roku w reżyserii Michaela Andersona, z Edmondem O’Brienem w roli Winstona Smitha. 2) Film fabularny „1984” w reżyserii Michaela Radforda z Johnem Hurtem, Richardem Burtonem i Suzanną Hamilton w rolach głównych. To klasyczna adaptacja powieści George’a Orwella, opowiadająca o totalitarnym państwie, w którym obywatele są śledzeni i inwigilowani na każdym kroku, a wszelkie, nawet najmniejsze objawy indywidualności są brutalnie tłumione. W tym świecie Winston Smith (John Hurt) podejmuje beznadziejną walkę z systemem, próbując zdobyć chociaż namiastkę wolności dla siebie i kobiety (Suzanna Hamilton), którą kocha. 3) Komiks „Rok 1984” w adaptacji Fido Nestiego (Wydawnictwo Jaguar, 2020). Wizja dystopijnego arcydzieła George’a Orwella zapewniła nową perspektywę dla długoletnich fanów, ale była także doskonałym punktem wyjścia zarówno dla młodych czytelników, jak i dorosłych, którzy jeszcze nie odkryli tej kultowej historii, nadal tak wstrząsająco aktualnej. Fido Nesti, urodzony w São Paulo w Brazylii, jest artystą samoukiem, tworzącym ilustracje i komiksy od ponad dwudziestu pięciu lat. Jego prace pojawiły się między innymi w „The New Yorker”, „Rolling Stone”, „Playboyu”, „Runner’s World” i „Americas Quarterly”. Współpracował także przy ilustrowaniu okładek książek dla wielu wydawnictw. Więcej o artyście i jego powieści graficznej „1984” (the graphic novel) na www.fidonesti.com. 4) Audiobooki „1984” w interpretacjach Wojciecha Masiaka, Mariusza Bonaszewskiego, Marcina Popczyńskiego (z muzyką Tymona Tymańskiego), Marka Fordhama (do nauki języka angielskiego), Jerzego Radziwiłowicza, Andrzeja Wasilewskiego, Krzysztofa Gosztyły i wielu innych wybitnych lektorów, dostępne między innymi w aplikacjach Audioteka i Empik Go. 4) Na podstawie książki powstało libretto do opery „1984”. Muzykę skomponował Lorin Maazel. Premiera odbyła się w Teatro alla Scala w Mediolanie. 5) David Bowie inspirował się powieścią „1984”, tworząc w 1974 roku album koncepcyjny „Diamond Dogs”. Planował jeszcze zrobić musical, jednak nie dostał na to zgody od wdowy po Orwellu. Książki otrzymują: 1) Alicja Sudoł, Wąbrzeźno; 2) Karolina Lipiec, Tczew. GRATULUJEMY! (wpis z 14 kwietnia 2024)
