70 wydań w ciągu wojny. Najgłośniejsza powieść obecnej doby! – głosiła reklama wydawnictwa Lektor, zamieszczona w prospekcie z roku 1917. Autorka pierwszego polskiego przekładu „Alraune” Hannsa Heinza Ewersa, Jadwiga Przybyszewska, napisała o tej książce następująco: „Za najwięcej sharmonizowany twór jego można słusznie uważać Alraune. Sięga tam Ewers w jedno z najciemniejszych i najgłębszych zagadnień duszy ludzkiej, nad jakiemi umysł ludzkości do dziś dnia się biadoli: do zagadnienia czarownicy – uosobienia wszystkich tak zwanych złych, ujemnych, demonicznych mocy w człowieku (…). I z tych pierwiastków, które każden człowiek, mniej lub bardziej świadomie w sobie nosi, stworzył Ewers swą powieść, wysoko przerastającą poziom wszystkiego tego, co się w literaturze niemieckiej w ostatnim dziesiątku lat ukazało”.
Po 113 latach od pierwszego wydania polecamy nowe tłumaczenie słynnej dekadenckiej, ekscentrycznej powieści, pełnej grozy, okrucieństw i perwersyjnego erotyzmu. Powieści, która „zajmie każdego”, choć „wielu, co prawda, także oburzy” – jak stwierdziła Przybyszewska, dodając wszakże, że „dla literackiego smakosza będzie cennym wzbogaceniem jego biblioteki”. Barbara Grunwald-Hajdasz, autorka najnowszego, współczesnego przekładu „Alraune”, zdecydowała się wrócić do tej oryginalnej książki w świecie innych doświadczeń, norm i obyczajów, dla innego „literackiego smakosza”, żeby po raz kolejny poszukać odpowiedzi na odwieczne pytanie, czym jest życie? Nim się przekonamy, że to cenna, zajmująca próba intelektualna, nim sami wzbudzimy w sobie istotną refleksję nad zagadką życia, poznajmy tytułową Alraune, córkę ulicznicy i mordercy skazanego na śmierć. Według Stanisława Przybyszewskiego, który książką Ewersa był zachwycony, Alraune pozwala „ujrzeć człowieka bez figowych liści obłudnego świętoszkostwa”. Historia życia tej dziewczyny, tak jak ją niemiecki pisarz przedstawił, była ciekawa głównie przez fakt, że w jej uczynkach i zachowaniach znacznie wyraźniej odzwierciedlały się uczynki i zachowania innych ludzi – tych, którzy się z nią zetknęli.
Historia Alraune zaczyna się od tego, że profesor medycyny Jakob ten Brinken wespół ze swoim siostrzeńcem, studentem Frankiem Braunem, postanawiają przeprowadzić iście diabelski eksperyment. Pragną wcielić w życie średniowieczny mit o mandragorze, magicznej roślinie, która miała wyrastać z ziemi pod szubienicą, zapłodniona przez nasienie skazańca. Tak właśnie zrodziła się Alraune, córka ulicznicy i skazanego na śmierć mordercy, prawdziwa femme fatale, piękna i okrutna kochanka o tajemniczych mocach, doprowadzająca mężczyzn do szaleństwa i śmierci. Korzeń mandragory przypomina postać humanoidalną, co zostało wykorzystane przez autora książki. Główna bohaterka – Alraune – jest zrodzona przez sztuczne zapłodnienie, jakiego dokonał profesor Jakob ten Brinken, aby sprawdzić prawdziwość tego mitu. Miłosne intrygi Alraune i jej wielkie wymagania narzucane mężczyznom prowadzą do wielu tragedii.
Powieść niemieckiego pisarza Hannsa Heinza Ewersa została wydana po raz pierwszy w 1911 roku i w krótkim czasie doczekała się wielu wznowień i przekładów na inne języki, a nawet została sześciokrotnie zekranizowana (w roku 1918 dwukrotnie, później między innymi w 1930 roku przez Richarda Oswalda z Brigitte Helm w roli głównej). Stanisław Przybyszewski uznał tę książkę za arcydzieło, jedno z najciekawszych dzieł początku XX wieku.
Autor powieści, Hanns Heinz Ewers, urodził się 3 listopada 1871 w Düsseldorfie, zmarł 12 czerwca 1943 w Berlinie. Znany był głównie jako twórca powieści z gatunku grozy i horroru, ale był także sławny jako poeta, scenarzysta, aktor i filozof. Niezwykle popularny stał się w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku. W początkowym okresie działalności NSDAP jego utwory cieszyły się uznaniem między innymi Goebbelsa, jednak pisarz, zainteresowany głównie okultyzmem i nietzscheanizmem, nie popierał antysemickich poglądów nazistów, a hitlerowcom z kolei nie spodobały się jego homoseksualne skłonności. W 1934 roku większość jego dzieł została zakazana, toteż autor popadł w niełaskę i zapomnienie. W Polsce twórczość Ewersa, jak wspomnieliśmy, popularyzowali Stanisław Przybyszewski, który uważał, że niemiecki pisarz nadaje nowy kierunek rozwojowi sztuki, i Jadwiga Kasprowiczowa, jedna z trzech żon poety Jana Kasprowicza. Pierwszy polski przekład „Alraune” (znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej) ukazał się we Lwowie za sprawą Jadwigi Przybyszewskiej. W 1922 we Lwowie zostało wydane tłumaczenie „Wampira. Powieści zdziczenia ze strzępów i barw”, książki, którą Ewers napisał w 1916 roku (zakazanej w Niemczech i USA ze względu na kontrowersyjne wątki historyczne). Polski czytelnik mógł też zaznajomić się z jego zbiorami opowiadań „Opętani”, „Żydzi z Jêb” i „Dama tyfusowa”. Polecamy blog poświęcony artyście https://hannsheinzewers.wordpress.com/.
Hanns Heinz Ewers „Alraune. Historia pewnej żyjącej istoty” (tytuł oryg. „Alraune. Die Geschichte eines lebenden Wesens”). Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2024. Stron 360, oprawa twarda. Tłumaczenie Barbara Grunwald-Hajdasz. Premiera 12 marca 2024. Książkę można zamówić z rabatem w księgarni internetowej Wydawcy na stronie https://sklep.zysk.com.pl/alraune-historia-pewnej-zyjacej-istoty.html. Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka mamy dla Was 2 egzemplarze tej powieści. Poniżej nasz konkurs literacki.
KONKURS CZYTELNICZY
Dzięki uprzejmości Zysk i S-ka Wydawnictwa (www.zysk.com.pl) ogłaszamy dla Czytelników portalu LADY’S CLUB konkurs, w którym można zdobyć 2 egzemplarze powieści Hannsa Heinza Ewersa „Alraune”. Otrzymają je ci z Państwa, którzy pierwsi odpowiedzą na pytanie: Jaką powieść napisał Hanns Heinz Ewers na polecenie Führera i jaka pierwsza jego powieść trafiła na listę książek zakazanych? Odpowiedzi wysyłajcie na adres: redakcja@ladysclub-magazyn.pl.
REGULAMIN
1. Nagrodę w konkursie stanowią 2 egzemplarze powieści Hannsa Heinza Ewersa „Alraune”, ufundowane przez Zysk i S-ka Wydawnictwo.
2. Rozdanie przewiduje 2 zwycięzców – każdy z nich otrzyma po jednym egzemplarzu książki.
3. Rozdanie trwa od 18 marca 2024 roku do wyczerpania nagród.
4. Do rozdania można zgłosić się tylko raz.
5. Zadanie polega na jak najszybszym nadesłaniu odpowiedzi na pytanie: Jaką powieść napisał Hanns Heinz Ewers na polecenie Führera i jaka pierwsza jego powieść trafiła na listę książek zakazanych?
6. Spośród nadesłanych odpowiedzi redakcja wyłoni 2 zwycięzców.
7. Wyniki zostaną ogłoszone pod informacją o książce na portalu LADY’S CLUB w sekwencji PAN BOOK.
8. Uczestnicy mają 3 dni na przesłanie wraz z odpowiedziami na adres redakcja@ladysclub-magazyn.pl swoich danych do wysyłki nagród drogą pocztową; w przypadku braku takiej informacji w wyznaczonym czasie zostanie wybrana kolejna osoba.
ROZWIĄZANIE KONKURSU. Pytanie: Jaką powieść napisał Hanns Heinz Ewers na polecenie Führera i jaka pierwsza jego powieść trafiła na listę książek zakazanych? Odpowiedź: Nasze pytanie historyczne dotyczące Hannsa Heinza Ewersa i jego twórczości przysporzyło Czytelnikom wiele trudności – stąd tym razem bardzo dużo odpowiedzi nieprecyzyjnych, niedokładnych. W 1932 roku na wyraźne życzenie Adolfa Hitlera popularny niemiecki pisarz Hanns Heinz Ewers napisał powieść „Horst Wessel” – o życiu SA-Sturmführera, zamordowanego w lutym 1930 roku w Berlinie przez komunistę Albrechta Höhlera, członka organizacji Roter Frontkämpferbund. Horst Wessel był autorem hymnu NSDAP, śpiewanego do 1945 roku nieoficjalnego hymnu państwowego nazistowskich Niemiec. Wkrótce po opublikowaniu w Stuttgarcie książki Ewersa propaganda nazistowska uznała jednak, że popularyzowanie tego „dzieła” nie jest właściwe ze względu na niską jakość literacką, sympatyzowanie autora z Żydami i jego homoseksualne skłonności. Powieść „Horst Wessel” trafiła więc jako pierwsza na listę książek zakazanych, a w ślad za nią „Fundvogel”, „Alraune” i wszystkie pozostałe utwory Ewersa (poza „Reiter in deutscher Nacht”). Od 1934 roku autor i jego dzieła popadli w całkowite zapomnienie, a ponieważ Ewers był wcześniej ulubieńcem Josepha Goebbelsa i należał (krótko) do NSDAP – także długo po wojnie jego recepcja w Niemczech była trudna, wręcz niemożliwa. Nawiasem mówiąc, perypetie z powieścią o autorze hymnu NSDAP w niczym nie zaszkodziły samemu Horstowi Wesselowi – aż do upadku III Rzeszy propaganda Goebbelsa nieustannie robiła z niego męczennika za narodowy socjalizm. Książki otrzymują: 1) Bronisław Legatowicz, Rzeszów; 2) Marzanna Szulczyk, Wodzisław Śląski. GRATULUJEMY! (wpis z 22 marca 2024)
