Chirurg naczyniowy w goglach, przesuwający obrazy w powietrzu w czasie operacji tętniaka aorty brzusznej. Zupełnie jak w matriksie! Lekarze Kliniki Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Angiologii na Pomorzanach w Szczecinie jako pierwsi na świecie skorzystali z innowacyjnej technologii rozszerzonej rzeczywistości, która pozwoliła im na precyzję, o jakiej dotąd nie marzyli.
TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ to nieprawidłowe poszerzenie aorty – głównego naczynia tętniczego wiodącego krew z serca. Takie poszerzenie grozi pęknięciem, które zazwyczaj kończy się śmiercią. Standardem leczenia jest operacja metodą wewnątrznaczyniową, polegająca na implantacji protezy naczyniowej (stent-graftu) ze strony światła naczynia. Do zabiegu lekarze przygotowują się, korzystając z obrazów tomografii komputerowej. Część z nich jest drukowana w postaci dwuwymiarowej i służy jako nawigacja w trakcie zabiegu. Sam proces wszczepienia stent-graftu odbywa się wewnątrznaczyniowo, a więc lekarze nie widzą bezpośrednio wszczepianej protezy. Plusem takiej operacji jest fakt, że wykonuje się ją bez konieczności „otwierania” pacjenta. Do jej obrazowania lekarze używają fluoroskopii – obrazu uzyskiwanego przy pomocy promieni rentgenowskich. Obraz rzucany jest na monitor w postaci dwuwymiarowej, dlatego określenie przestrzennego rozmieszczenia naczyń jest trudne i czasochłonne. Odejścia kątów, zagięcia naczyń, powyginana geometria tętniaka – to wszystko zaciera się w płaszczyźnie dwuwymiarowej. Im bardziej złożona przestrzennie siatka naczyniowa, tym trudniejsze jest wprowadzenie prowadników, cewników, stentów czy stent-graftów.
CHIRURDZY NACZYNIOWI z Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 2 PUM w Szczecinie sięgnęli więc odważnie po nowatorską metodę operacji. Polega ona na użyciu specjalnych gogli rozszerzonej rzeczywistości, które wyświetlają w powietrzu, w formie hologramów, rekonstrukcję naczyń pacjenta w trójwymiarze. Rozszerzona rzeczywistość to system łączący świat rzeczywisty z generowanym komputerowo. Chirurg widzi obraz sali operacyjnej w czasie rzeczywistym, a oprócz tego elementy naniesione komputerowo. W tym konkretnym przypadku był to model naczyń otrzymany z tomografii komputerowej pacjenta, stanowiący wierne odzwierciedlenie jego anatomii. Obraz utworzony został jako hologram i mógł być wyświetlony w dowolnym miejscu sali operacyjnej. Urządzenie zapamiętuje jego położenie w przestrzeni i wyświetla hologram tam, gdzie akurat patrzy operator. Dzięki temu obraz nie nakłada się na pole operacyjne i nie powoduje ograniczenia żadnego widoku ważnego dla zabiegu.
W CZASIE PIERWSZEJ OPERACJI z udziałem technologii rozszerzonej rzeczywistości model został wyświetlony obok tradycyjnego monitora do fluoroskopii, tuż przy stole operacyjnym. W trakcie operacji lekarz komunikował się z goglami z pomocą specjalnych gestów i komend. Takie podejście zagwarantowało pełną sterylność sterowania – operator nie dotykał niejałowego sprzętu. Możliwe było dowolne obracanie modelu, a także uzyskiwanie jego przekrojów. Wychylając się lub patrząc pod różnymi kątami na model, lekarz widział za każdym razem inną jego część, jakby patrzył w trójwymiarze na wyjętą z człowieka część danego organu, w tym przypadku tętniaka. Angiochirurg miał więc możliwość dokładnego przeanalizowania trudnej anatomii. Wiedział też dokładnie, jak zagięte były naczynia i pod jakim kątem odchodziły gałęzie tętnicze. Ułatwiło to manipulowanie prowadnikami i cewnikami w ciele człowieka. Lekarze z zadowoleniem stwierdzili później, że podejście trójwymiarowe usprawniło przeprowadzenie operacji naczyniowych, skróciło czas zabiegu, zmniejszyło dawki promieniowania i kontrastu. Operacja dzięki temu stała się bezpieczniejsza dla pacjenta.
GOGLE WYKORZYSTANE PRZY ZABIEGU to marka Microsoft HoloLens. Jednak same gogle to za mało – są jak komputer bez oprogramowania. System CarnaLife Holo zostały stworzony przez firmę MedApp z Krakowa, która w krótkim czasie zdobyła zaufanie specjalistów na świecie. Polscy specjaliści stworzyli unikalne algorytmy przekształcające obrazy tomograficzne w hologramy 3D, wysyłane do gogli i wyświetlane w powietrzu. Ponadto przygotowali interfejs, umożliwiający obsługę hologramów bezdotykowo. Rzeczywistość rozszerzona to technologia, która dopiero raczkuje, ale plany są obiecujące. Po udanej operacji chirurdzy ze Szpitala Klinicznego nr 2 w Szczecinie omawiają teraz z ekspertami z MedApp przypadki, z jakimi mają do czynienia, by w przyszłości nowatorską technikę dostosować do praktycznych aspektów ich pracy. – Kolejnym przełomem będzie zintegrowanie hologramu z obrazem śródoperacyjnym, uzyskiwanym w czasie fluoroskopii, czyli tworzenie tak zwanej fuzji – uważa dr n. med. Paweł Rynio, chirurg z Kliniki Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Angiologii szpitala na Pomorzanach, który brał udział w operacji. – Pozwoli to na podanie pacjentowi mniejszej dawki kontrastu i promieniowania jonizującego.
PIONIERSKI ZABIEG wszczepienia stent-graftu do tętniaka aorty brzusznej z wykorzystaniem rozszerzonej rzeczywistości odbył się 18 października 2018 w Klinice Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Angiologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 2 PUM w Szczecinie. Operację przeprowadzili prof. dr hab. n. med. Piotr Gutowski, kierujący tą kliniką, i dr n. med. Paweł Rynio. Od strony informatycznej w zabiegu uczestniczyli Jakub Kamiński, dyrektor technologii 3D, i Jakub Serafin z firmy MedApp w Krakowie (www.medapp.pl). Fachowców od IT wspomagał dr n. med. Arkadiusz Kazimierczak, chirurg naczyniowy z zespołu prof. Gutowskiego. Pacjent po operacji aorty brzusznej czuje się dobrze i już wyszedł do domu.
OPRAC. BUS. FOT. ELEVEN ZETT PRODUCTIONS
